Stoornissen in de impulsbeheersing en agressie regulatieproblematiek
Patiënten met een stoornis in de impulscontrole zijn niet of slecht in staat een bepaalde impuls, neiging of verleiding te weerstaan, waarbij het toegeven aan de impuls ernstige gevolgen voor hen heeft. Een impulscontrole stoornis wordt gekenmerkt door het herhaaldelijk niet in staat zijn zich te verzetten tegen bepaalde schadelijke en/of verboden activiteiten. Iemand met een stoornis in de impulscontrole kan zich niet beheersen. Hij kan zich niet verzetten tegen de neiging om iets te doen dat schadelijk is voor zichzelf of voor anderen. Ervoor voelen mensen zich opgewonden, tijdens de activiteit voldaan en opgelucht. Daarna hebben ze er vaak spijt van. Bijvoorbeeld: jezelf niet in de hand hebben tijdens een conflictsituatie, zoals bij verkeersagressie. Er zijn enkele specifieke stoornissen in de impulscontrole zoals pyromanie (brandstichten), gokverslaving, plotselinge, onverklaarbare agressieve woedeaanvallen, neiging tot stelen, neiging om eigen haren uit te trekken, zelf wonden maken, zelf nagels en nagelriemen weghalen door te pulken.
ODD: oppositioneel-opstandige gedragsstoornis
Wat is ODD?
De oppositioneel-opstandige gedragsstoornis of oppositional defiant disorder (ODD) is een gedragsstoornis in de kindertijd. Wie aan deze aandoening lijdt is opstandig en heeft moeite zijn emoties of gedrag onder controle te houden.
Ongeveer 2-11% van de kinderen heeft deze stoornis, en hij komt meer voor bij preadolescente mannen dan bij vrouwen. Mensen met ODD krijgen meestal symptomen te ervaren tussen de leeftijd van 5-10 jaar, en de symptomen verdwijnen vaak als ze ouder worden.
Symptomen van ODD
- onaangenaam, opstandig en storend gedrag
- prikkelbaar en uitdagend gedrag, vooral als gevraagd wordt om klusjes te doen of regels te gehoorzamen
CD: normoverschrijdende of antisociale gedragsstoornis
Wat is CD
De normoverschrijdende gedragsstoornis of conduct disorder (CD) is een overtreffende trap van ODD. Deze stoornis in de impulsbeheersing ontwikkelt zich ook meestal in de kindertijd of adolescentie. Mensen met deze aandoening hebben de neiging extreem opstandig, ongehoorzaam en agressief te zijn. Ongeveer 2-10% van de kinderen en tieners heeft deze stoornis, en hij komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen. Mensen met deze aandoening hebben ook meer kans op ADHD, stemmingsstoornissen, en ontwikkelingsstoornissen.
Symptomen van CD
- vernieling van eigendommen
- liegen tegen mensen
- illegale of criminele activiteiten
- manipulatief of emotieloos overkomen
IED: periodieke explosieve stoornis
Wat is IED?
De periodieke explosieve stoornis of intermittent explosive disorder (IED) komt het meest voor in de late kinderjaren of de tienerjaren. Mensen met deze aandoening hebben korte uitbarstingen van woede en agressie die niet in verhouding lijken te staan tot de aanleiding. De oorzaak van de explosie kan voor anderen niet duidelijk of niet waarneembaar zijn.
Symptomen van IED
- veelvuldige verbale of fysieke uitbarstingen die kunnen leiden tot verwondingen of lichamelijke schade
- snel gefrustreerd raken
- heel gezagsgetrouw of rustig zijn buiten de explosieve uitbarstingen
Kleptomanie
Wat is kleptomanie?
Mensen die kleptomanie hebben krijgen een impuls om dingen mee te nemen die niet van hen zijn. Deze aandoening kan zich op elke leeftijd voordoen en komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
- Symptomen van kleptomanie
- stelen van voorwerpen die niet nodig zijn of voorwerpen van weinig tot geen waarde
- een dwang voelen om te stelen
- zich vaak schuldig of neerslachtig voelen na het stelen
- gevoelens van opluchting ervaren na het stelen
Pyromanie
Wat is pyromanie?
Pyromanie is een zeldzame impulscontrole stoornis waarbij mensen gefascineerd raken door vuur en alles wat met vuur te maken heeft. Ze hebben vaak een dwangneurose om dingen in brand te steken. Pyromanie komt vaker voor bij tieners en volwassenen en vaker bij mannen dan bij vrouwen. Mensen met pyromanie hebben ook vaker stemmingsstoornissen en leerproblemen.
Symptomen van pyromanie
- een dwang voelen om brand te stichten
- brand stichten zonder motief van woede of wraak
- spanning vlak voor het stichten van een brand
Oorzaken
Onderzoekers weten niet zeker wat de ontwikkeling van een stoornis in de impulsbeheersing veroorzaakt. Er zijn aanwijzingen dat genetische het risico kunnen verhogen:
- Kinderen met ODD hebben vaak ouders die stemmingsstoornissen hebben.
- Mensen met CD hebben vaker ouders die schizofrenie, ADHD, antisociale persoonlijkheidsstoornis, of ouders die middelen misbruiken.
Het is ook mogelijk dat deze gezinssamenstelling een onstabiele omgeving veroorzaakt, waardoor kinderen meer kans hebben om een impulscontrole stoornis te ontwikkelen.
Omgevingsfactoren die de kans op het ontwikkelen van impulscontrole stoornissen kunnen vergroten zijn onder andere:
- afkomstig zijn uit een gezin met een lage sociaal-economische status
- afkomstig zijn uit een plaats met geweld in de gemeenschap
- een gebrek aan structuur in het gezin en op school
- een verwaarlozende of mishandelende omgeving
- vrienden hebben die deelnemen aan afwijkende of illegale activiteiten